Generatiesprong – Keuze van de grootouder of beslissing van het kind
Pieter Haine & Astrid Dutré
Wat u moet weten over de generatiesprong in successieplanning per gewest.
De generatiesprong is een thema dat almaar vaker terugkomt als we het over successieplanning hebben. Omdat mensen langer leven, hebben de kinderen bij het overlijden van hun ouders vaak zelf al een aanzienlijk vermogen opgebouwd, terwijl de kleinkinderen nog steeds een financieel steuntje in de rug kunnen gebruiken. U kan als grootouder kiezen om een generatie over te slaan, “generation skipping”. Dit betekent dat het vermogen van de grootouder volledig of deels aan de kleinkinderen toekomt en niet aan de kinderen zoals de wetgever normaal voorziet. De generatiesprong kan op het initiatief van de grootouder of kind worden georganiseerd.
Direct naar:
- Hoe kunt u als grootouder een generatiesprong organiseren?
- Hoe kunt u als kind, ouder - erfgenaam, de generatiesprong opzetten?
- Besluit
Hoe kunt u als grootouder een generatiesprong organiseren?
Als grootouder kunt u zelf een generatiesprong initiëren. Zo weet u zeker dat uw kleinkinderen effectief zullen begunstigd worden. U kunt tijdens uw leven schenkingen doen aan uw kleinkinderen, of een testament opmaken waarin u een deel van uw nalatenschap aan uw kleinkinderen nalaat. In België variëren de regels en tarieven voor schenk- en erfbelasting per gewest.
Schenkingen aan de kleinkinderen, schenkbelasting per gewest
Schenken aan kleinkinderen kan een mooie manier zijn om hen tijdens uw leven financieel te ondersteunen.
- In het Vlaamse en het Brusselse Hoofdstedelijk gewest bedraagt de schenkbelasting op een roerende schenking (geld, effecten) aan uw kleinkinderen 3%.
- In het Waalse Gewest bedraagt dit 3,3%.
Erfenissprong via uw testament, erfbelasting per gewest
U kunt ook een testament opmaken waarin u een deel van uw nalatenschap aan uw kleinkinderen nalaat.
- In het Vlaams Gewest begint de erfbelasting voor kleinkinderen aan 3% en loopt op tot 27%.
- In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest variëren de successietarieven voor kleinkinderen van 3% tot 30%.
Voor zover het erfdeel per kleinkind minder dan 12.500 euro bedraagt, betalen uw kleinkinderen in het Vlaams Gewest zelfs helemaal geen erfbelasting.
Zowel in Vlaanderen als in Wallonië is er een hervorming en verlaging aangekondigd van de erfbelasting, respectievelijk successierechten. Deze hervormingen zullen nog geen toepassing vinden voor overlijdens in 2025.
Meer informatie vindt u in dit artikel, dat we eerder publiceerden in onze nieuwsbrief van januari.
In functie van uw wensen en bezorgdheden kunt u voorwaarden verbinden aan de schenking of het legaat aan uw kleinkinderen.
U kunt uw eigen kinderen uiteraard niet volledig buitenspel zetten. Ze hebben altijd recht op een vast deel van uw nalatenschap, namelijk de reserve, en kunnen een vordering tot inkorting instellen wanneer hun reserve aangetast wordt.
Ongeacht het aantal kinderen, is hun reserve gezamenlijk gelijk aan de helft van uw nalatenschap, vermeerderd met de schenkingen die u in het verleden hebt gedaan. Over de andere helft kunt u vrij beschikken.
Hoe kunt u als kind, ouder - erfgenaam, de generatiesprong opzetten
Als de grootouders tijdens hun leven geen initiatief hebben genomen voor de kleinkinderen, dan kunt u dat zelf doen op het ogenblik van hun overlijden.
Bij het openvallen van de nalatenschap hebt u 3 keuzes:
- De erfenis zuiver aanvaarden.
- De erfenis aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving.
- De erfenis verwerpen.
Laat ons het voorgaande illustreren aan de hand van een voorbeeld: uw moeder overlijdt. Op dat moment bent u zelf 60 jaar en komt u financieel niets tekort om nu en in de toekomst in uw behoeften te voorzien. Uw kinderen daarentegen zouden best wel een financieel duwtje in de rug kunnen gebruiken. Wat kunt u doen om hen te helpen?
Uw erfenis verwerpen, een alles-of-nietsverhaal
U verwerpt de nalatenschap – Optie voor alle Belgische nalatenschappen
Sinds 2012 kan elke erfgenaam de erfenis verwerpen ten voordele van zijn eigen afstammelingen. Iedere erfgenaam heeft die mogelijkheid, ongeacht de woonplaats van de overledene. U kunt dus de nalatenschap van uw moeder verwerpen ten gunste van uw kinderen. Door die verwerping nemen uw kinderen uw plaats in de erfenis in. U moet deze beslissing nemen op het moment dat de nalatenschap openvalt. De verwerping moet voor de notaris gebeuren. Het is niet mogelijk de erfenis slechts gedeeltelijk te verwerpen. Het is een alles-of-nietsverhaal!
Als u de erfenis verwerpt, erft u dus niets. Door de verwerping vermijdt u een dubbele overgang, namelijk die van de grootouder naar zijn kind/ouder (u dus) en vervolgens die van het kind/ouder naar zijn kind, het kleinkind. Bijgevolg voorkomt u een dubbele belastingheffing. Verwerpt u de erfenis, dan ontvangen uw kinderen de erfenis en zal er slechts een keer erfbelasting (of successierechten) moeten betaald worden. In rechte lijn variëren de tarieven van 3 tot 27% in het Vlaams Gewest en van 3 tot 30% in Wallonië en Brussel.
De successierechten vallen onder de bevoegdheden van de gewesten. Elk gewest hanteert zijn eigen tarieven. Om de toepasselijke tarieven te bepalen, kijkt men naar de laatste fiscale woonplaats van de overledene op het moment van overlijden. Heeft de overledene in de laatste vijf jaar voor zijn overlijden in verschillende gewesten gewoond, dan gelden de tarieven van het gewest waar de overledene in die periode van vijf jaar het langst heeft gewoond.
De verwerping wordt in heel België door dezelfde juridische regels beheerst en geregeld. Juridisch heeft de verwerping door de erfgenaam dezelfde gevolgen.
Op fiscaal vlak bestond er tot voor kort een verschil naargelang het bevoegde gewest in de successierechten (of erfbelasting) die de kleinkinderen moesten betalen.
Nu zijn de fiscale gevolgen in ieder Gewest gelijk. De te betalen erfbelasting voor ieder kleinkind wordt bepaald op basis van het erfdeel dat ze ontvangen. Dat levert dus een direct fiscaal voordeel op: hoe meer de erfenis kan opgesplitst worden, hoe minder erfbelasting er moet betaald worden.
Door de verwerping kunt u uw kinderen dus financieel helpen op het moment dat ze het nodig hebben. Het nadeel van de verwerping van de erfenis is dat het een alles-of-niets beslissing is. Een gedeeltelijke verwerping is niet mogelijk.
Dat verklaart waarom deze mogelijkheid geen groot succes werd sinds de invoering in 2012. Dit heeft de Vlaamse decreetgever aangezet tot de uitwerking van de doorgeefschenking.
Erfenissprong en doorgeefschenking onder het Vlaamse fiscaal regime
Voor overlijdens na 1 september 2018 is het voor een erfgenaam mogelijk om een gedeeltelijke erfenissprong te realiseren. We keren terug naar ons voorbeeld. U aanvaardt de nalatenschap en u betaalt de erfbelasting. Vervolgens doet u een schenking van alle of een deel van de geërfde goederen (of van eigen roerende goederen met dezelfde waarde).
Die schenking is vrij van schenkbelasting zolang de waarde van de geschonken goederen niet hoger is dan de brutowaarde van de met erfbelasting bezwaarde goederen.
Voorwaarden gedeeltelijke erfenissprong
- U moet de schenking binnen het jaar na het overlijden van de erflater voor een notaris laten vastleggen.
- De schenking kan met een voorbehoud van vruchtgebruik plaatsvinden.
- De schenking mag geen opschortende voorwaarde of termijn bevatten
De gedeeltelijke erfenissprong wordt beheerst door Vlaamse regelgeving. Zowel uw moeder als u moeten Vlaamse residenten te zijn. De woonplaats van uw kinderen (de kleinkinderen) speelt geen rol.
Erfenissprong en doorgeefschenking onder het Brussels en Waals fiscaal regime
Momenteel is een gedeeltelijke erfenissprong nog niet mogelijk in Brussel en Wallonië. Het Waalse parlement stemde in mei 2019 wel een decreet waardoor dit mogelijk zou worden, maar dit decreet is nog niet in werking getreden.
Het deels of volledig overslaan van een generatie kan alleen voor zover de grootouders bepaalde schikkingen hebben genomen voor hun kleinkinderen via een schenking, erfovereenkomst of een testament.
Besluit
In Vlaanderen is de doorgeefschenking al meer dan 4.000 keer gebruikt. Hopelijk motiveert dit succes de Waalse decreetgever om zo snel mogelijk werk te maken van de inwerkingtreding van de Waalse regeling. Ook de Brusselse regering zou een ordonnantie in die zin moeten stemmen. De doorgeefschenking maakt het eenvoudiger om een erfenis volledig of deels door te geven aan de eigen kinderen. Daarenboven maakt die regeling ook een fiscale optimalisatie mogelijk.
Deze publicatie heeft een louter informatief karakter en verbindt geenszins de bank. Ze houdt geen rekening met uw persoonlijke situatie en kan in geen geval gelijkgesteld worden met een juridisch of fiscaal advies noch met een raad over financiële planning. Gezien de complexiteit van bepaalde operaties en hun implicaties op burgerrechtelijk en fiscaal vlak, raden wij u ten stelligste aan om uw notaris of persoonlijke adviseur te raadplegen. De huidige tekst is gebaseerd op de geldende wetgeving in.
