Wanneer wordt een cadeau een schenking?

Waarom schenken zo populair is in successieplanning

De schenking is één van de populairste instrumenten van successieplanning. Een schenking is moeilijker dan meestal wordt aangenomen. Als je het beoogde doel wil bereiken mag je bepaalde regels niet uit het oog verliezen. Je kan tijdens je leven iets schenken aan iemand. Dat kan zowel een roerend goed (bijvoorbeeld geld) als een onroerend goed (bijvoorbeeld een woning) zijn. Je kan gewoon iets schenken om iemand te helpen. Vijftigers willen bijvoorbeeld hun kinderen helpen bij de aankoop van een woning. Maar op latere leeftijd willen ze ook schenken om erfbelasting te vermijden en om hun kleinkinderen te steunen. Het bedrag van je nalatenschap gaat op die manier immers naar beneden waardoor je erfgenamen uiteindelijk in een lagere schijf van erfbelasting kunnen belanden. 

Hou genoeg over voor jezelf

De overheid moedigt het schenken van roerende en onroerende goederen aan met voordelige tarieven van schenkbelasting. Het geld mag niet opgepot worden bij de (groot)ouders maar moet in de economie gepompt worden. Wat je niet hebt weggeschonken, wordt belast aan de erfbelasting die bijna altijd hoger is dan de schenkbelasting. Je mag je echter niet enkel laten leiden door fiscale motieven om te schenken. Je moet er bijvoorbeeld ook voor zorgen dat je later zelf nog over voldoende reserves beschikt. Hou genoeg over voor jezelf. Met de vergrijzing van de bevolking leven we langer en kunnen de zorgkosten op latere leeftijd hoog oplopen. Ook al valt de erfbelasting voor je erfgenamen dan hoger uit, op het einde van je leven heb je liever te weinig dan te veel weggeschonken.

"Gegeven is gegeven!"

Wat maakt een schenking juridisch bindend?

Bij een schenking vindt een vermogensverschuiving plaats van de schenker naar de begiftigde zonder dat er daar iets tegenover staat. Men zegt van een schenking wel eens ‘gegeven is gegeven’. Het verschil met een testament is dat een schenking onmiddellijk uitwerking heeft. Een testament wordt pas uitgevoerd bij overlijden. Een schenking is een rechtshandeling waarbij de schenker zich dadelijk en onherroepelijk van de geschonken zaak ontdoet ten voordele van de begunstigde die ze aanneemt. De aanvaarding van de schenking door de begiftigde is essentieel.

Wat is het verschil tussen schenken via een notaris, een handgift of een bankgift?

Een onroerend goed moet je altijd via de notaris schenken. Voor een roerend goed heb je de keuze tussen een hand- of bankgift, die je al of niet laat registeren, en een notariële schenking. Bij een bank- of handgift moet men nog minstens 5 jaar in Vlaanderen en Wallonië (Brussel 3 jaar tot 31/12/25, daarna ook 5 jaar) in leven blijven, zoniet betaalt de begiftigde toch nog erfbelasting op de schenking. Bij een geregistreerde roerende schenking betaalt de begiftigde onmiddellijk schenkbelasting van 3 of 7 % in Vlaanderen en Brussel en 3,3% of 5,5% in Wallonië. En dit registreren kan digitaal gebeuren van bij je thuis. 

Voorschot op erfenis of buiten erfdeel, wat is het verschil?

Een schenking kan gebeuren als ‘voorschot op de erfenis' of 'buiten erfdeel’. Een schenking aan je kinderen is in principe altijd een ‘voorschot op erfenis’ tenzij je anders bepaalt. Als je aan een kind ‘buiten erfdeel’ schenkt is het de bedoeling om dat kind te bevoordelen ten opzichte van de andere kinderen. Je moet er wel rekening mee houden dat bij je overlijden alle schenkingen fictief bij je nalatenschap worden gevoegd. Op de rekenboedel, je nalatenschap plus al je schenkingen, worden de reserves van de kinderen berekend. Als door schenkingen het minimum gewaarborgd erfdeel (1/2 voor alle kinderen samen) niet wordt gerespecteerd, kunnen de kinderen inkorting vragen. In de praktijk zijn schenkingen via een hand- of bankgift van tien, twintig, dertig… jaar geleden vaak niet meer traceerbaar. Soms gaat het om kleine bedragen die gedurende enkele jaren op regelmatige basis cash werden afgehaald van de rekening. Deze bedragen worden via handgift weggeschonken en dat is uiteraard moeilijk te achterhalen. 

Cadeau of schenking, waar ligt de grens?

De grens tussen een cadeau, drinkgeld en een schenking is niet altijd strikt afgelijnd. Er bestaat geen wettelijke regeling. Een cadeau wordt niet gelijkgesteld met een schenking als er aan drie voorwaarden is voldaan: 

• wat je geeft moet in verhouding staan tot je vermogen,
• er moet een concrete aanleiding zijn voor het cadeau zoals Sinterklaas, Kerstdag, Nieuwjaar, een verjaardag, een huwelijk, afstuderen…
• en het moet gebruikelijk zijn voor de schenker om dergelijke cadeaus te geven. 

In de praktijk wordt aanvaard dat men jaarlijks 1% van zijn totale vermogen, roerend en onroerend samen, als gelegenheidscadeau kan geven. Maar je moet dan bij het cadeau wel de exacte reden vermelden. Dergelijke cadeaus of geschenken zijn niet onderworpen aan schenk- of erfbelasting en komen ook niet in aanmerking voor een eventuele inkorting. Weet dat een schenking tussen echtgenoten steeds herroepbaar is, maar dit geldt niet voor een duur horloge dat je voor een verjaardag hebt gegeven. Het is dus belangrijk om een onderscheid tussen een geschenk en een schenking te maken.

Ontdek Estate Planning