Kent u deze misverstanden over erven en schenken?
Astrid Dutré
Over erven en schenken bestaan nogal wat misverstanden. We helpen er drie hardnekkige de wereld uit.
Misverstand 1: kinderen kunnen niet worden onterfd
Kinderen zijn wettelijk beschermde erfgenamen, wat betekent dat ze recht hebben op een minimumdeel - de reserve - van wat hun ouders nalaten.
Tegenwoordig bedraagt het beschermde deel voor de kinderen altijd de helft van de nalatenschap, ongeacht het aantal kinderen. Die helft moeten alle kinderen gelijk onder elkaar delen.
Ouders kunnen een kind wel proberen te onterven in een testament. ‘Kinderen kunnen testamentair wel degelijk volledig worden onterfd’, zegt advocaat Mark Delboo.
Als een kind na een overlijden zijn recht op een minimumdeel dan niet actief opeist, is het ontervende testament legaal en zal het kind niets krijgen. ‘Testamentair goed uitleggen waarom je iemand onterft, kan zeker helpen’, zeet Delboo. ‘Als je iets rationeel onderbouwt, is er een kans dat dat gevolgd wordt.’
"Een kind volledig onterven in een testament is legaal, als het kind zijn recht op een minimumdeel van de erfenis niet actief opeist."
‘Dat gaat ook op in de rechtbank, als het testament toch aangevochten wordt. Als een rechter de achtergrond van een testament begrijpt, zal hem dat toch een beetje beïnvloeden.’ Ouders kunnen het minimumdeel van hun nalatenschap ook beperken. ‘Daar bestaan legale technieken voor’, zegt Delboo. ‘De meest gebruikte vrij drastische methode is verhuizen naar een land waar geen reserve bestaat, meestal een Angelsaksisch land.’
Misverstand 2: ik ben getrouwd en bij mijn overlijden kan mijn partner in onze woning blijven wonen en ze eventueel verkopen
Bent u gehuwd en hebt u kinderen, dan zal de langstlevende huwelijkspartner het vruchtgebruik krijgen van de hele nalatenschap en dus ook van uw aandeel in de gezinswoning. Dat betekent dat hij in de gezinswoning kan blijven wonen of ze verhuren en de huurinkomsten ontvangen.
De kinderen ontvangen elk een deel van de blote eigendom, met andere woorden de eigendom zonder genot. Pas als de langstlevende ouder overlijdt, worden de kinderen volle eigenaar.
‘Wil uw huwelijkspartner de woning verkopen, dan kan dat niet zonder de toestemming en de medewerking van de kinderen’, waarschuwt Astrid Dutré, senior legal advisor bij Bank Nagelmackers. ‘De huwelijkspartner kan dus niet alleen de beslissing tot een verkoop nemen. Er bestaan wel oplossingen om verder te gaan dan de wettelijke regels en dat euvel te verhelpen.’
‘In een huwelijkscontract kunnen de echtgenoten afspreken de langstlevende meer te laten erven dan louter het vruchtgebruik van de woning’, zegt Dutré. ‘Bent u gehuwd onder een wettelijk stelsel en voorziet uw huwelijkscontract in een keuzebeding, dan kan de langstlevende kiezen voor de volle eigendom van de woning. Zo wordt hij alleen en exclusief eigenaar. En kan hij alleen beslissen de woning te verkopen.
Misverstand 3: het is niet omdat bepaalde categorieën van mensen fiscaal gelijkgesteld zijn dat ze op dezelfde manier aanspraak op een nalatenschap kunnen maken.
Voor nalatenschappen en schenkingen zijn twee soorten wetgeving in het spel: de fiscale en de burgerlijke wetgeving. De eerste bepaalt hoeveel belastingen u betaalt op erfenissen en schenkingen, de tweede stelt waarop u bij een nalatenschap precies recht hebt. De twee wetgevingen zijn niet goed op elkaar afgestemd en dat leidt soms tot misverstanden. ‘De fiscale wetgeving stelt op veel vlakken de verschillende categorieën van erfgenamen gelijk’, zegt Rinse Elsermans van het advocatenkantoor Cazimir. ‘In Vlaanderen zijn gehuwden, wettelijk samenwonenden en zelfs feitelijk samenwonenden onder bepaalde voorwaarden gelijkgesteld voor de erfbelasting. Ze kunnen erven tegen erg lage tarieven.’
‘Ook kinderen en stiefkinderen zijn door het fiscale recht gelijkgesteld en kunnen tegen dezelfde lage tarieven erven. Voor de gelijkgestelde categorieën gaat de fiscale wetgever ervan uit dat er een genegenheidsband is tussen die personen en dat die recht hebben op een laag tarief als ze van elkaar erven.’
Veel mensen leiden uit de fiscale bepalingen af dat die categorieën op een gelijke manier erven. ‘Maar dat is niet altijd zo’, zegt Elsermans. ‘De manier waarop iemand erft, wordt geregeld door het burgerlijk recht. Daarin is een groot verschil tussen de categorieën van personen.’
‘Gehuwden zijn vrij goed beschermd. Maar wettelijk samenwonenden erven bijna niets, ook al zijn ze fiscaal gesproken zo goed als gelijkgesteld met gehuwden. Wettelijk samenwonenden erven alleen het vruchtgebruik op de gezinswoning, ongeacht of de andere erfgenamen een kind, een broer, een zus, een neef of een nicht zijn. Zelfs als er geen andere erfgenamen zijn, gaat alleen het vruchtgebruik van de gezinswoning naar de langstlevende samenwonende en gaat al de rest naar de Belgische staat.’
‘Feitelijk samenwonenden erven wettelijk gesproken helemaal niets van elkaar. Ze krijgen zelfs geen vruchtgebruik op de gezinswoning. Als je een partner met wie je ongehuwd samenleeft meer wil nalaten, moet je actie ondernemen en een testament opstellen.’
Bron: De Tijd 30/11/2022 (Journalist: Dirk Selleslagh)
