Wettelijk samenwonen of trouwen: dezelfde rechten?

Steeds meer koppels kiezen er tegenwoordig voor om wettelijk samen te wonen, omdat ze denken dat hun rechten ongeveer dezelfde zijn als wanneer ze zouden trouwen. Maar dat is niet altijd het geval. De gevolgen kunnen sterk verschillen, in het bijzonder in geval van overlijden.

Schrijf je in op de nieuwsbrief

Meer duidelijkheid voor wettelijke samenwoners

De federale ombudsman ontvangt ieder jaar tal van klachten en vragen over het wettelijk samenwonen. Voor wettelijke samenwoners is het inderdaad moeilijk om de juridische gevolgen en de praktische modaliteiten van hun keuze juist in te schatten.

• Een gemengd statuut

Het statuut van wettelijke samenwoners is een gemengd statuut tussen dat van gehuwden en feitelijke samenwoners in. Wettelijke samenwoners hebben een verklaring van wettelijk samenwonen ondertekend voor de ambtenaar van de burgerlijke stand van hun gemeente. Maar wat houdt dat in?

• Inkomsten en schulden

Wettelijke samenwoners blijven eigenaar van hun eigen inkomsten en goederen. Indien de exclusieve eigendom van een van de partners niet bewezen kan worden, dan wordt het goed beschouwd van beide partners te zijn.
Schulden worden in principe gescheiden, behalve wanneer een van de samenwoners onvermijdelijk een schuld aangaat voor het huishouden of de opvoeding van de kinderen.

• Fiscaliteit

Op fiscaal vlak worden wettelijke samenwoners gelijkgesteld aan getrouwde personen. Ze vullen dus een gezamenlijke belastingaangifte in, maar de inkomsten en belastingen worden afzonderlijk berekend.
Ze kunnen gebruikmaken van het huwelijksquotiënt. Dit betekent dat indien een van beide partners erg lage (of geen) beroepsinkomsten heeft, de fiscus hem een fictief deel van de beroepsinkomsten van de andere partner toebedeeld.
Ze kunnen hun meewerkende partner een verloning toekennen.
Ze kunnen hun ex-partner een alimentatie storten die 80% fiscaal aftrekbaar is.

• Pensioen

Wettelijke samenwoners hebben geen recht op een overlevingspensioen ten aanzien van elkaar. Getrouwde koppels krijgen daarentegen automatisch een overlevingspensioen indien een van de partners overlijdt. Hier zijn wel bepaalde voorwaarden aan verbonden, zoals het feit dat je minstens een jaar getrouwd moet zijn.

• Erfenis

In geval van overlijden erft de wettelijke samenwoner automatisch het vruchtgebruik van de gezinswoning en de inboedel. Deze bescherming is relatief: dat recht kan hem via een testament, zelfs zonder zijn medeweten, ontnomen worden. Een wettelijke samenwoner kan dus gemakkelijk onterft worden.
Het is anderzijds ook mogelijk om meer te geven dan het vruchtgebruik van de gezinswoning en de inboedel door uw testament op te maken ten gunste van uw samenwonende partner. U moet daarbij uiteraard het deel van de reservataire erfgenamen (bijvoorbeeld uw kinderen) intact laten.
Echtparen en wettelijke samenwoners genieten op het vlak van successierechten de meest voordelige tarieven. Het deel van de gezinswoning dat de overlevende echtgenoot of de wettelijke samenwoner erft, is volledig vrijgesteld van successierechten.

Wenst u meer informatie over dit onderwerp? Download dan ons dossier ‘Samenwonen en successierechten’. Lees ook ons artikel ‘Wat zijn de fiscale verschillen tussen samenwonen en trouwen?’.

Hebt u vragen over een erfeniskwestie of overweegt u successieplanning? Onze estate planners staan voor u klaar.  Wilt u graag een gesprek met één van onze estate planners? Neem dan contact op met uw adviseur of spring binnen in één van onze kantoren .